Quan hệ thương mại thủy sản giữa Nhật Bản và Thái Lan đang phát triển mạnh mẽ trên nhiều phương diện – từ xúc tiến thương mại, đầu tư sản xuất, đến hợp tác bán lẻ. Sự gắn kết này thể hiện qua các hoạt động xúc tiến tại các hội chợ quốc tế, chiến lược mở rộng của các tập đoàn Nhật Bản, cũng như dòng chảy thương mại hai chiều giữa hai quốc gia.
Thúc đẩy xúc tiến thương mại và hiện diện tại Thái Lan
Triển lãm thực phẩm và đồ uống quốc tế Thaifex Anuga Asia, tổ chức thường niên tại Bangkok, là một trong những nền tảng chính cho hoạt động xúc tiến của Nhật Bản. Năm nay, Japan Pavilion – do Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO) điều phối – quy tụ 37 doanh nghiệp và 7 tổ chức Nhật Bản, trong đó có 16 doanh nghiệp lần đầu tiên xuất khẩu sang Thái Lan.
JETRO cũng đẩy mạnh quảng bá thủy sản nuôi trồng của Nhật Bản, như cá hồi và cá tráp biển đỏ, nhằm thay thế dần các sản phẩm cạnh tranh như cá hồi Na Uy – vốn đang phổ biến tại các nhà hàng Nhật ở Thái Lan. Tổ chức này có kế hoạch tổ chức các khóa đào tạo cho đầu bếp địa phương vào tháng 7 tới, theo mô hình từng áp dụng với thịt bò wagyu.
Sản xuất tại Thái Lan để phục vụ khu vực và thế giới
Một số tập đoàn thủy sản Nhật Bản đã thiết lập cơ sở sản xuất ngay tại Thái Lan để tận dụng lợi thế chi phí và vị trí địa lý. Nissui Corporation, tập đoàn lớn trong lĩnh vực này, đang sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng tại nhà máy ở Mahachai. Hiện khoảng 90% sản lượng từ cơ sở này được xuất khẩu về Nhật Bản, nhưng Nissui đang mở rộng hướng ra các thị trường khác, bao gồm cả nội địa Thái Lan. Đặc biệt, Nissui sử dụng nguyên liệu sò điệp Nhật Bản để chế biến tại Thái Lan, rồi tái xuất sang các thị trường như Đài Loan và Úc – động thái phản ứng với lệnh cấm nhập khẩu thủy sản Nhật Bản của Trung Quốc.
Trong khi đó, Okamura Trading (Thái Lan) – chi nhánh của công ty nuôi cá hồi Okamura Foods – đã báo lãi trong năm tài chính đầu tiên hoạt động. Với nhu cầu ổn định cho các sản phẩm như cá hồi thương hiệu "Aomori Salmon" và trứng cá hồi hồng, công ty này đang khai thác cả thị trường bán lẻ và dịch vụ thực phẩm tại Thái Lan.
Liên doanh bán lẻ: Sushi Nhật Bản bản địa hóa tại Thái Lan
Liên doanh CP-Uoriki Co., giữa tập đoàn Thái Lan CPF và nhà bán lẻ Uoriki của Nhật Bản, là ví dụ điển hình cho hợp tác sâu giữa hai nước trong lĩnh vực phân phối. Liên doanh này đã mở rộng lên 24 cửa hàng sushi bán lẻ trên toàn Thái Lan kể từ tháng 10/2023 và dự kiến đạt 34 địa điểm vào cuối năm 2025, bao gồm các thành phố du lịch ngoài Bangkok. Mô hình này giúp đưa sản phẩm Nhật Bản đến gần hơn với người tiêu dùng Thái Lan trong hình thức bản địa hóa, phù hợp với thị hiếu và hạ tầng phân phối địa phương.
Luồng thương mại hai chiều và cạnh tranh nguồn cung
Quan hệ Nhật – Thái trong thủy sản không chỉ là hợp tác một chiều mà là dòng thương mại hai chiều năng động. Thái Lan là điểm đến của nhiều sản phẩm Nhật Bản, bao gồm cá hồi Aomori và trứng cá hồi, nhưng cũng đồng thời là nguồn cung quan trọng cho thị trường Nhật Bản, đặc biệt với các sản phẩm surimi và thịt cá khối. Tuy nhiên, trong quý I/2025, xuất khẩu nhóm sản phẩm này từ Thái Lan sang Nhật đã giảm 18%, phản ánh những biến động trong nhu cầu và cạnh tranh trên thị trường.
Ngoài ra, các nhà chế biến cá ngừ Thái Lan vẫn tiếp tục xuất khẩu sang Nhật Bản – một trong những thị trường tiêu thụ truyền thống, trong khi các nước khác như Chile đang tìm cách mở rộng thị phần cá hồi tại Đông Nam Á để giảm phụ thuộc vào thị trường Nhật.
Thái Lan đang trở thành một mắt xích chiến lược trong chuỗi cung ứng và phân phối thủy sản của Nhật Bản tại khu vực Đông Nam Á. Sự hợp tác không chỉ giới hạn ở trao đổi thương mại mà còn mở rộng sang các lĩnh vực đào tạo, sản xuất, chế biến, và bán lẻ. Trong bối cảnh cạnh tranh nguồn cung toàn cầu gia tăng và xu hướng bản địa hóa thực phẩm Nhật tại các thị trường châu Á, mối quan hệ giữa Nhật Bản và Thái Lan có tiềm năng phát triển sâu rộng hơn nữa trong những năm tới.