Sau một năm khó khăn đối với các nhà sản xuất surimi, khi giá toàn cầu giảm một nửa so với mức đỉnh năm 2022, triển vọng cho năm 2024 thậm chí còn tồi tệ hơn. Tại Diễn đàn Cá đáy gần đây ở Athens, Hy Lạp, Pascal Guenneugues, Chủ tịch Future Seafood -- Tập đoàn công nghệ và thương mại surimi trên toàn cầu -- đã vẽ nên một bức tranh ảm đạm cho tương lai gần của ngành này. "Tôi đã xem các báo cáo mới nhất về mức tiêu thụ hải sản ở Mỹ và Châu Âu, và thấy vẫn tiếp tục giảm. Nhưng tôi không thấy thị trường truyền thống cho sản phẩm surimi cá minh thái Alaska phát triển nên chỉ có một cách duy nhất là họ XK sản phẩm; họ sẽ phải chiếm lấy thị phần cá nhiệt đới. Đó là cách duy nhất.”

Theo số liệu dự báo do diễn đàn cung cấp, nguồn cung cá minh thái Alaska toàn cầu trong năm 2024 dự kiến sẽ tăng khoảng 3%, do sản lượng từ Nga dự kiến tăng 100.🤪000 tấn.

Sản xuất surimi ở Nga dự kiến sẽ tiếp tục tăng vì sau khi có đề xuất cấm các sản phẩm của Nga khỏi hạn ngạch thuế quan tự trị miễn thuế của EU vào năm tới thì nguồn nguyên liệu từ block đông lạnh đơn lẻ của Nga sẽ chuyển sang surimi . Dự kiến sản lượng surimi của Nga là 70.000 tấn-80.000 tấn vào năm 2024.

Các nhà sản xuất surimi cá nhiệt đới như itoyori ở các nước Đông Nam Á như Việt Nam và Thái Lan có thể sẽ khó khăn hơn (nguy cơ đóng cửa hoặc hợp nhất) khi phải đổi mặt với tình trạng khối lượng surimi cá minh thái nhiều hơn trên thị trường toàn cầu vốn đang suy yếu. Có thể trong vài năm tới, surimi cá minh thái sẽ chiếm thị phần cá nhiệt đới -- trừ khi có sự phục hồi về nhu cầu ti&e𝓀circ;u thụ, điều này chỉ có tꦫhể xảy ra nếu có thêm thị trường mới.

Trong khi các nhà chế biến surimi cá minh thái sở hữu hạn ngạch của họ thì các nhà máy sản xuất surimi nhiệt đới lại phải chịu chi phí nguyên liệu thô tương đương khoảng 70% giá thành. Đối với các nhà sản xuất châu Á,  không thể chịu lỗ khi giá bán xuống thấp hơn giá thành, họ dự trữ sản phẩm. Điều này cũng có thể sẽ có tác động dây chuyền đối với khối lượng đánh bắt itoyori, vì thị trường surimi trên  là điểm đến duy nhất của sản phẩm này. Guenneugues tin rằng nỗ lực đánh bắt các loài surimi nhiệt đới đã giảm trong năm nay và có thể sẽ còn giảm hơn nữa. Ông đưa ra mức giá hiện tại của itoyori surimi cao cấp sang Nhật Bản ở mức 2,7-2,8 USD/kg, giảm từ mức 3,8-4 USD một năm trước, và cá minh thái thậm chí còn giảm xuống còn khoảng 2,5 USD/kg. Tất cả đều quay trở lại thời điểm mà cả giá cá minh thái và giá surimi nhiệt đới đều cạnh tranh trực tiếp, và Guenneugues tin rằng nhiều nhà sản xuất surimi cá minh thái cũng đang phải vật lộn với mức giá thấp cần thiết để giành lại thị phần ở châu Á.

Thị trường bị thu hẹp

Sản lượng surimi nhiệt đới châu Á dự kiến giảm 8% trong năm nay, phần lớn xuất phát từ mức giảm mạnh 28% tại Việt Nam. Tổng lượng xuất khẩu từ Việt Nam có thể giảm khoảng 50.000 tấn đến 60.000 tấn trong năm nay.  Xuất khẩu sang 5 thị trường chính: Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc, Nhật Bản và Malaysia đều giảm và xu hướng giảm ngày càng gia tăng  đối với tất cả các thị trường.

Mức giảm của Việt Nam tương đương mức tăng sản lượng surimi của Mỹ và Nga: cả hai nước đều tăng 30.000 tấn so với năm 2022, lên lần lượt là 192.000 tấn và 54.000 tấn. Sản lượng surimi của Thái Lan cũng đang giảm, giảm khoảng 9.000 tấn trong 6 tháng đầu năm nay. Tiếp đến là Ấn Độ, ngược lại với Việt Nam và Thái Lan, sản lượng surimi tăng vào năm 2022 và ổn định vào năm 2023. Giá nguyên liệu ở Ấn Độ giảm đáng kể, khoảng 40% so với cùng kỳ năm trước, bắt đầu từ quý cuối năm 2022. Như vậy, họ có thể duy trì thị phần và tăng trưởng so với Việt Nam”.

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất mà các nhà sản xuất phải đối mặt không phải là tình trạng dư cung mà là nhu cầu sụt giảm. 

Giá surimi cá minh thái cao cấp đã tăng 50% từ năm 2021 đến đầu năm 2023, trong khi các nhà sản xuất surimi cá nhiệt đới nhận thấy mức tăng 30% do nhu cầu cao và nguồn cung khan hiếm. Nhưng giá surimi tăng vọt đã buộc Nhật Bản và các nhà sản xuất khác phải tăng giá, nhưng khi tăng giá, họ giảm kích thước bao bì và giảm tỷ lệ surimi trong thành phẩm. Điều này có nghĩa là trong suốt năm 2023, trong khi doanh số bán surimi về mặt giá trị tại các thị trường lớn như Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản phần lớn không thay đổi, thì khối lượng tiêu thụ trong 6 tháng đầu năm ở Mỹ lại giảm 10%,  sang EU giảm 12%và  Nhật Bản giảm13%. Ngay cả ở các thị trường tiêu thụ surimi nhiệt đới thường phát triển mạnh ở châu Á, khối lượng xuất khẩu sang Hàn Quốc cũng giảm 5%, Thái Lan và Malaysia giảm 10%, và sang Trung Quốc giảm 20%- mặc dù các thị trường Đông Nam Á mới nổi như Campuchia, Lào và Myanmar đã có một số cải thiện. . Vì vậy,  năm 2023, khối lượng nhập khẩu surimi đang giảm ở hầu hết các thị trường sau khi bùng nổ vào năm 2022. Cũng như ở nhiều thị trường thủy sản, không ai nhận ra giá cả đã tác động đến thị trường như thế nào.  Hơn nữa, các nhà bán lẻ ở EU và Mỹ cũng đang tìm cách giành thêm thị phần bằng cách theo đuổi các sản phẩm rẻ hơn, chất lượng thấp hơn, làm giảm thêm nhu cầu của người tiêu dùng, . Tôi không thấy thị trường có sự cải thiện nhanh chóng. Xu hướng thị trường sẽ tiếp tục trì trệ trong vài ♈năm nữa cho đến khi chúng tôi tìm được sự cân bằng mới và hy vọng giá surimi thấp hơn sẽ thu hút nhiều người tiêu dùng quay lại với sản phẩm hơn.♎