Trong khoảng thời gian từ ngày 23 - 25/3, các quan chức Hoa Kỳ và Nga đã gặp nhau tại Riyadh, Ả Rập Xê Út nhằm tìm cách đặt nền móng cho việc chấm dứt xung đột tại Ukraine và nối lại quan hệ song phương. Cuộc gặp đã dẫn đến thỏa thuận mang tên "Sáng kiến Biển Đen". Theo bản tóm tắt của Nga công bố ngày 25/3, thỏa thuận đề xuất một lộ trình gồm nhiều bước để thúc đẩy hòa bình trong khu vực, nhưng sẽ chỉ được thực thi khi phía Hoa Kỳ đáp ứng sáu điều kiện tiên quyết. Một trong sáu điều kiện này là: “Dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với các nhà sản xuất và xuất khẩu thực phẩm (bao gồm cả thủy sản) và phân bón.” Cua Nga đã vắng bóng khỏi thị trường Hoa Kỳ từ giữa năm 2022, sau khi cựu Tổng thống Joe Biden áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm phản đối cuộc xâm lược Ukraine của Nga hồi tháng 2 năm 2022. Trước khi lệnh cấm có hiệu lực, Nga là đối tác cung cấp thủy sản có giá trị lớn thứ 8 cho thị trường Hoa Kỳ, với kim ngạch năm 2021 đạt 48.867 tấn, trị giá 1,2 tỷ USD, tăng 12% về khối lượng và 34% về giá trị so với năm 2020 – theo số liệu của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA). Khi đó, chỉ có Canada, Ấn Độ, Chile, Indonesia, Việt Nam, Trung Quốc và Ecuador có kim ngạch cao hơn Nga. Trong khoảng 80 mặt hàng thủy sản mà Nga xuất khẩu sang Hoa Kỳ vào năm 2021, hai sản phẩm có giá trị nhất là: cua tuyết đông lạnh (18.823 tấn, trị giá 509,9 triệu USD) và cua hoàng đế đỏ đông lạnh (8.486 tấn, trị giá 419,7 triệu USD). Nga chiếm 29% tổng sản lượng cua tuyết nhập khẩu của Hoa Kỳ trong năm đó, tương đương 64.237 tấn trị giá 1,8 tỷ USD, trước khi lệnh cấm được ban hành. Ông Hodges – Chủ tịch công ty tư vấn thủy sản LHodges Seafood Consulting có trụ sở tại Seattle (Washington) – chia sẻ trong bản tin gửi khách hàng và đối tác gần đây: “Nếu Ukraine đạt được một giải pháp công bằng và hợp lý cho cuộc xung đột, việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt Nga được áp đặt từ năm 2022 sẽ là điều có thể chấp nhận được.” “Trong trường hợp đó, Nga có khả năng sẽ sớm quay lại thị trường thủy sản Hoa Kỳ, như họ đã làm một cách liên tục kể từ đầu thập niên 1980. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương, nơi hầu hết cua Nga được chế biến tại Seattle – góp phần tạo công ăn việc làm và thúc đẩy kinh tế địa phương.”

Bao lâu thì nguồn cung có thể quay trở lại?

“Nếu lệnh trừng phạt được gỡ bỏ, các lô hàng cua Nga với sản lượng giới hạn có thể bắt đầu đến Hoa Kỳ trong vòng 6 đến 9 tháng,” ông dự đoán.

Cạnh tranh với ngành cua Canada

Sự trở lại của cua Nga sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh đáng kể đối với cua Canada và dẫn đến điều chỉnh giá sỉ nhờ nguồn cung gia tăng. Canada từ lâu đã là nhà cung cấp cua đông lạnh hàng đầu cho Hoa Kỳ, và các ngư dân, nhà chế biến Canada thường đạt được mức giá bán sỉ cao hơn mức trung bình. Trong năm nay, tổng hạn ngạch khai thác cua tại các vùng biển Canada Đại Tây Dương là 97.345 tấn, trong đó tỉnh Newfoundland và Labrador chiếm phần lớn với 62.883 tấn. Hodges nhận định: Canada vẫn sẽ tiếp tục chiếm lĩnh thị trường trong năm 2025, song vị thế này nhiều khả năng sẽ suy giảm vào năm 2026. Dù vậy, Hodges cũng chỉ ra rằng Nga sẽ cần thời gian để chuyển hướng do hiện đang tập trung vào thị trường cua sống tại châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Hàn Quốc, kể từ năm 2021. Năm 2024, Trung Quốc nhập khẩu 35.120 tấn cua sống và 6.417 tấn cua đông lạnh từ Nga. Hiện nay, khoảng 65% đến 80% lượng cua Nga xuất sang Trung Quốc mỗi tuần là cua sống, được bảo quản trong bể nước biển ngay trên tàu đánh bắt và vận chuyển thẳng đến các cảng Trung Quốc. “Hiện có 10 tàu chuyên đánh bắt cua hoàng đế vàng, tất cả đều tập trung vào cua sống,” ông Hodges cho biết. Tuy nhiên, phần lớn cua opilio Nga đánh bắt tại Biển Barents được bán sang thị trường châu Á dưới dạng sản phẩm nấu chín hoặc tươi sống, nên việc chuyển hướng xuất khẩu sang Hoa Kỳ với mặt hàng này sẽ dễ dàng hơn, ông nhận định. Trước khi Mỹ ban hành lệnh trừng phạt, Nga là nhà xuất khẩu cua lớn thứ hai – cả cua opilio và cua hoàng đế – vào thị trường Hoa Kỳ, theo dữ liệu từ Undercurrent. Tuy nhiên, ông Hodges lưu ý rằng còn một yếu tố có thể ảnh hưởng đến kịch bản này. “Năm 2014, khi Nga sáp nhập Crimea, các nước phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt lên Nga. Đáp lại, Nga đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp từ Hoa Kỳ, EU, Canada, Úc và Na Uy.” “Chỉ riêng với Alaska, thiệt hại trong năm đầu tiên đã lên tới 85 triệu USD.” “Vì vậy, tôi cho rằng phía Hoa Kỳ sẽ yêu cầu Nga bãi bỏ lệnh cấm nhập khẩu nông sản đó. Nếu không, người dân Alaska chắc chắn sẽ phản đối mạnh mẽ việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với thủy sản Nga,” ông Hodges nhận định.

Giá sỉ tại Hoa Kỳ duy trì ổn định trong bối cảnh tồn kho thấp kỷ lục

Thị trường Hoa Kỳ hiện đang ghi nhận mức tồn kho cua thấp nhất từ trước đến nay, và giá bán sỉ đã duy trì ổn định từ tháng 2 Mặc dù một số lượng nhỏ cua tuyết từ Nova Scotia đã được đưa ra thị trường, phần lớn nguồn cung hiện nay vẫn đến từ Na Uy, theo ông Gary Morrison – chuyên gia phân tích giá cấp cao. “Tuy nhiên, mùa vụ khai thác cua của Na Uy đang dần khép lại, và sẽ sớm được thay thế bằng nguồn cung chính từ các ngư trường cua tuyết của Canada. Giá bán hiện đang ổn định đến có xu hướng tăng nhẹ,” ông Morrison cho biết. Trong tuần 15 (7–13/4), giá bán cua tuyết Na Uy cắt khúc 5–8 oz là 9,38 USD/pound. Dự kiến, mức giá này sẽ tiếp tục được duy trì cho đến khi có nguồn cung đáng kể từ Canada, ông Morrison dự báo. Một số ngư dân tại tỉnh Newfoundland và Labrador (NL) đã ra khơi sớm trong tuần qua, nhân dịp mùa khai thác bắt đầu vào ngày 10 tháng 4, tại một trong những khu vực có hạn ngạch cao nhất từ trước đến nay. Hội đồng Thiết lập Giá Cá của NL đã đứng về phía ngư dân khi ấn định giá sàn tại cảng là 4,97 CAD/pound (tương đương 3,58 USD/pound) để khởi động mùa vụ – theo Undercurrent. Kể từ khi mùa khai thác bắt đầu tại các tỉnh ven biển Canada, một lượng nhỏ cua Canada đã bắt đầu xuất hiện tại Hoa Kỳ trong vài tuần gần đây. Một nhà bán buôn tại Hoa Kỳ cho biết, hiện vẫn còn một lượng nhỏ cua từ Na Uy tiếp tục được nhập khẩu. “Giá cua Canada đến nay vẫn dao động quanh mức giá của cua Na Uy. Với sản phẩm cắt khúc 5–8 oz, giá bán sỉ hiện vào khoảng 9,25–9,75 USD/pound, với mức mục tiêu kh⭕oảng 9,50 USD/pound,” nguồn tin cho biết. “Với sản phẩm cắt khúc 8–10 oz, mức giá khởi điểm dự kiến khoảng 14,00 USD/pound.”