Theo Triển vọng thị trường tôm thế giới mới nhất do Globefish, một công ty con của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) công bố, thị trường tôm toàn cầu đã mất cân bằng giữa cung và cầu vào năm 2024. Mặc dù Ecuador vẫn là nước xuất khẩu hàng đầu, nhưng tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của nước này đã chậm lại do nhu cầu từ Trung Quốc và Hoa Kỳ thấp hơn, giá thị trường thấp và vấn đề về nguồn cung cấp điện. Trong khi đó, thị trường châu Á chứng kiến ​​nhu cầu mạnh mẽ trong dịp Tết Nguyên đán, nhưng nhìn chung lượng nhập khẩu đã giảm trong suốt cả năm, đặc biệt là ở thị trường Trung Quốc, nơi lượng nhập khẩu giảm 6,54%. Tiêu thụ tại thị trường Hoa Kỳ yếu, lượng nhập khẩu đang giảm, thị trường EU tương đối ổn định. Nhìn về phía trước, tốc độ tăng trưởng của ngành chế biến tôm toàn cầu có thể chậm lại và ngành này sẽ tìm cách thích ứng và phục hồi.

Mô hình cung ứng toàn cầu: Châu Á điều chỉnh mô hình chăn nuôi, xuất khẩu của Ecuador không đạt kỳ vọng

Báo cáo của FAO nhận thấy nhu cầu tôm tại hai thị trường lớn nhất thế giới là Trung Quốc và Hoa Kỳ dự kiến ​​sẽ ổn định hoặc thấp hơn mức của năm trước vào năm 2024. Kết hợp với giá quốc tế tiếp tục yếu, sản lượng nuôi tôm thẻ chân trắng toàn cầu vẫn hầu như không thay đổi so với mức năm 2023. Điều đáng chú ý là mô hình nông nghiệp ở Nam Á và Đông Nam Á đang thay đổi. Do giá tôm thẻ chân trắng không phục hồi đáng kể, một số nông dân ở Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia và Việt Nam đã chuyển sang nuôi tôm sú để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn trên thị trường. Sản lượng nuôi trồng thủy sản tôm sú và tôm thẻ chân trắng của Việt Nam dự kiến ​​sẽ tăng 3% và 6% vào năm 2024, đạt lần lượt 290.000 tấn và 894.900 tấn. Mặt khác, tăng trưởng ở Ecuador, nước xuất khẩu tôm lớn nhất thế giới, không đạt được kỳ vọng vào năm 2024. Xuất khẩu của Ecuador năm 2024 không đạt được mức dự kiến ​​trước đó là 1,5 triệu tấn do nguồn cung điện không ổn định, giá thị trường thấp và nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc và Hoa Kỳ giảm. Ngành tôm của Brazil đang phát triển mạnh mẽ, với sản lượng hàng năm ổn định ở mức 210.000–220.000 tấn, nhưng chủ yếu cung cấp cho thị trường trong nước. Mặc dù đất nước này vẫn nhỏ hơn nhiều so với Ecuador, nhưng ngành công nghiệp này dự kiến ​​sẽ tăng trưởng 10% vào năm 2024, trở thành đối thủ cạnh tranh đáng gờm ở Mỹ Latinh trong tương lai. Biến động thương mại toàn cầu: nhu cầu từ Trung Quốc và Hoa Kỳ giảm, trong khi nhập khẩu từ một số nước Châu Á - Thái Bình Dương tăng Theo FAO, lượng tôm nhập khẩu toàn cầu trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2024 đạt khoảng 2,6 triệu tấn, giảm 3,4% so với năm trước, phản ánh nhu cầu thị trường nói chung yếu.

Trung Quốc: Nhập khẩu giảm 6,54%, nhu cầu tạm thời tăng trong dịp Tết Nguyên đán

Lượng tôm nhập khẩu của Trung Quốc năm 2024 giảm 6,54% xuống còn 1,071 triệu tấn. Do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, chi tiêu của người tiêu dùng Trung Quốc cho các sản phẩm nước chất lượng cao đã giảm, đặc biệt là trong nửa cuối năm 2024. Ngoại trừ Tết Nguyên đán (tháng 1-2 năm 2025), nhu cầu chung đã suy yếu. Trong dịp Tết Nguyên đán, giá tôm sú, tôm thẻ chân trắng Nam Mỹ và các loại tôm biển (như tôm sú biển, tôm hoa, tôm chuối) tăng 20-30%, chủ yếu do nhu cầu của các doanh nghiệp dịch vụ ăn uống. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này chỉ có tác động ngắn hạn và không đảo ngược được xu hướng giảm nhập khẩu trong năm.

Mỹ: Tiêu dùng yếu, nhập khẩu giảm 3,17% so với cùng kỳ năm trước

Báo cáo của FAO lưu ý rằng khối lượng nhập khẩu vào thị trường Hoa Kỳ năm 2024 đã giảm xuống còn 763.400 tấn, giảm 3,17% so với năm trước. Nguyên nhân chính là nhu cầu tiêu dùng yếu và lượng hàng tồn kho trong nước, đặc biệt là lượng hàng tồn kho lớn từ năm ngoái chưa được sử dụng hết, dẫn đến lượng hàng nhập khẩu giảm. Năm 2024, ba nhà cung cấp tôm lớn nhất cho Hoa Kỳ là Ấn Độ, Ecuador và Indonesia, nhưng xuất khẩu từ ba quốc gia này sang Hoa Kỳ đều giảm. Đáng chú ý, Việt Nam là nhà cung cấp lớn duy nhất cho Hoa Kỳ chứng kiến ​​sự tăng trưởng xuất khẩu, chủ yếu nhờ vào doanh số bán các sản phẩm tôm có giá trị gia tăng cao hơn. Ngoài ra, vào tháng 2 năm 2025, chính phủ Hoa Kỳ đã công bố mức thuế bổ sung đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm tăng thuế đối với các sản phẩm tôm từ 25% lên 35%, điều này có thể tác động thêm đến xu hướng nhập khẩu của Hoa Kỳ trong tương lai.

EU: Thị trường ổn định, nhập khẩu tăng nhẹ

Ngược lại, thị trường EU cho thấy kết quả tương đối ổn định vào năm 2024. Báo cáo của FAO lưu ý rằng từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2024, lượng nhập khẩu vào các thị trường chính của EU (Tây Ban Nha, Pháp, Hà Lan, Đức, v.v.) tăng 2,6% so với cùng kỳ năm trước và đạt 695.500 tấn. Trong số đó, nhập khẩu từ Tây Ban Nha, Đức và Bồ Đào Nha tăng, trong khi nhập khẩu từ Bỉ, Đan Mạch, Pháp và Ý giảm.

Châu Á Thái Bình Dương: Nhập khẩu từ các nước không sản xuất tăng, nhu cầu từ thị trường Nhật Bản mạnh

Ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, lượng tôm nhập khẩu từ các nước không phải là nước sản xuất chính đã tăng lên. Trong số đó, nhu cầu thị trường tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Đặc khu hành chính Hồng Kông, Đài Loan và Singapore tương đối ổn định. Nhật Bản vẫn là thị trường tiêu thụ quan trọng đối với các sản phẩm tôm có giá trị gia tăng cao. Trong ba quý đầu năm 2024, lượng nhập khẩu của Nhật Bản tăng 8,33% so với cùng kỳ năm trước lên 195.500 tấn, trong đó khoảng 28% (56.000 tấn) là sản phẩm tôm chế biến sâu, chủ yếu từ Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam. Khi Tết Nguyên đán 2025 (29/1 - 15/2) đang đến gần, nhu cầu của ngành dịch vụ ăn uống tại Đông Á và Đông Nam Á tăng lên, dẫn đến giá tôm tăng. Dự kiến ​​đỉnh điểm tiếp theo của thị trường Nhật Bản sẽ xảy ra vào dịp Tết Nguyên đán từ tháng 4 đến tháng 5.

Xu hướng giá và triển vọng tương lai

Báo cáo của FAO lưu ý rằng giá tôm đã tăng tại thị trường Châu Á - Thái Bình Dương trong dịp Tết Nguyên đán năm 2024, nhưng mức tăng trưởng chung vẫn trong giới hạn hợp lý. Vì Tết Nguyên đán là một trong những ngày lễ quan trọng nhất đối với người tiêu dùng Đông Á nên họ sẵn sàng trả giá cao hơn cho hải sản chất lượng cao trong dịp lễ hội này. Nhìn về phía trước, FAO tin rằng thị trường tôm toàn cầu tiếp tục phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm:

• Sản lượng nuôi trồng thủy sản châu Á sẽ vẫn ở mức thấp trong ngắn hạn: Mùa tôm châu Á bắt đầu vào cuối tháng 2 năm 2025, nhưng nguồn cung tháng 3 từ Indonesia và miền Nam Thái Lan sẽ bị ảnh hưởng bởi tháng Ramadan.
• Tăng trưởng ở Ecuador đang chậm lại: Tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm của ngành tôm nước này dự kiến ​​sẽ giảm từ 14% xuống 3% vào năm 2024, chủ yếu là do nhu cầu từ Trung Quốc giảm.
• Chính sách thuế quan của Hoa Kỳ ảnh hưởng đến mô hình thương mại: Mức thuế quan 35% đối với các sản phẩm tôm của Trung Quốc dự kiến ​​sẽ khuyến khích các công ty Trung Quốc chuyển sang các thị trường như EU và Nhật Bản, điều này có thể dẫn đến tăng lượng hàng xuất khẩu sang các thị trường này.
• Brazil có thể trở thành nước xuất khẩu mới: ngành tôm của nước này dự kiến ​​sẽ tăng trưởng 10% vào năm 2024 và có thể cạnh tranh với Ecuador nếu tiếp tục phát triển hoạt động xuất khẩu trong tương lai.

Nhìn chung, báo cáo của FAO lưu ý rằng th💃ị trường tôm to🥃àn cầu sẽ trong giai đoạn điều chỉnh tăng trưởng chậm vào năm 2025 và các nước xuất khẩu lớn cần điều chỉnh chiến lược của mình phù hợp với diễn biến thị trường để ứng phó với môi trường thương mại toàn cầu đầy thách thức.