Trong 2 tháng đầu năm nay, thị trường Mỹ là “tâm điểm” thu hút và lo lắng nhất của các DN XK cá tra Việt Nam. Kể từ ngày 1/3/2016, Chương trình giám sát cá da trơn NK vào Mỹ chính thức có hiệu lực. Ngày 2/3/2016, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đã cập nhật danh sách các công ty của 4 quốc gia là: Việt Nam, Trung Quốc, Myanma và Thái Lan đủ điều kꦏiện XK sang thị trường Hoa Kỳ theo Chương trình giám sát đối vớ꧙i loài cá thuộc họ Siluriformes.

23 nhà máy chế biến cá tra của Việt Nam được công nhận đủ điều kiện XK vào Mỹ nằm trong danh sách này. Theo danh sách cập nhật mới của USDA, Trung Quốc có 19 công ty; Thái Lan có 7 công ty và Myanma có 13 công ty XK cá da trơn và cá tra nằm trong danh sách.

Tiếp đó, ngày 9/3/2016, USDA tiếp tục xem xét và công nhận thêm 22 cơ sở chế biến cá tra Việt Nam vào danh sách các DN nước ngoài được phép chế biến XK cá và sản phẩm cá họ Siluriformes vào Hoa Kỳ nâng tổng số nhà máy chế biến cá tra Việt nam đủ điều kiện XK sang Hoa Kỳ lên 45 cơ sở.

Theo các DN XK cá tra sang thị trường Mỹ, hiện nay, chương trình thanh tra cá da trơn mà USDA công bố hồi đầu năm đang gây tâm lý lo lắng cho DN nhưng hiện chưa ảnh hưởng đến hoạt động XK. Trong suốt khoảng thời gian chuyển đổi 18 tháng, Cục Kiểm tra và ATTP (FSIS) sẽ tiến hành tái giám sát và lấy mẫu ngẫu nhiên ít nhất 1 lần/quý tại cơ sở NK của Hoa Kỳ để giám định về chủng loại cá cũng như dư lượng hóa chất có trong các lô hàng cá NK thuộc họ Siluriformes. Trong quá trình này, hoạt động XK của các DN vẫn diễn ra bình thường.

Nguyên nhân chính khiến cho giá trị XK sang thị trường Mỹ liên tục sụt giảm trong thời gian qua chính là do số lượng DN XK sang Mỹ giảm. Thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm cá tra phile đông lạnh NK vào Mỹ quá cao khiến cho nhiều DN buộc phải rút lui và không thể bám trụ tại thị trường này.

Đầu năm nay, ngày 11/01/2016, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã thông báo lùi thời hạn công bố kết quả cuối cùng của đợt xem xét hành chính lần thứ 11 (POR11) thuế chống bán phá giá (CBPG) đối với cá tra philê đông lạnh của Việt Nam XK sang thị trường này trong giai đoạn từ 1/8/2013 đến 31/7/2014 do chưa thể hoàn thành kết quả cuối cùng của POR 11 vào hạn chót ngày 14/01/2016. DOC quyết định gia hạn thời gian công bố kết quả cuối cùng thêm 60 ngày đến 12/3/2016. Vì 12/3/2016 rơi vào cuối tuần nên kết quả cuối cùng sẽ được công bố vào ngày 14/3/2016. Tuy nhiên, cho đến nay, kết quả thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm cá tra NK vẫn chưa được DOC chính thức công bố.

Do đó, tình hình XK cá tra sang Mỹ trong thời gian tới khả quan hay giảm sút phải chờ đến kết quả cuối cùng thuế CBPG của POR11. Nếu mức thuế CBPG hạ thấp, dự báo số lượng DN XK cá tra sang thị trường này tăng, giá trị XK cũng tăng tích cực.