Lời mở đầu:

Bối cảnh quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ đã được nâng lên tầm “đối tác chiến lược toàn diện”, đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp (DN) hai nước tăng trưởng thương mại và đầu tư. Hoa Kỳ là một trong những thị trường lớn về xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam. Trong năm 2024, kim ngạch thương mại hai chiều Việt-Mỹ đạt gần 132 tỷ USD, tăng gấp 5 lần so với 10 năm trước (nguồn: Doanh Nhân Saigon Online, 01/2025). Đối với mặt hàng cá Tra đông lạnh, Hoa Kỳ vẫn còn duy trì luật thuế “chống bán phá giá” (CBPG) áp đặt lên một số DN từ năm 2003 đến nay, đồng thời, chính phủ Hoa Kỳ vẫn chưa công nhận Việt Nam là có nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là nước cung cấp fillet cá thịt trắng đông lạnh lớn thứ 2 cho thị trường này, chỉ sau Trung Quốc (nguồn ITC, 2024). Để bán được hàng thủy sản với số lượng lớn vào thị trường Mỹ là một thách thức đối với các DN. Một trong những hệ thống bán lẻ lớn nhất của Hoa Kỳ là Waltmart. Từ những năm 2012, qua các nhà cung cấp trung gian, Walmart đã bắt đầu nhập một số sản phẩm thủy hải sản từ Việt Nam, như cá Tra fillet, tôm đông lạnh, để phân phối cho hệ thống cửa hàng bán lẻ của họ. Tổng kim ngạch xuất khẩu cá Tra năm 2024 đạt gần 2 tỷ USD. Trong đó, thị trường Mỹ đạt 317 triệu USD, chiếm khoảng 16% (Forbes.vn)

Trong thời gian làm việc cho công ty CDVM2 (DL 483), tôi hữu duyên được tham gia sản xuất mặt hàng cá Tra cung cấp cho Walmart từ những năm 2012, thông qua một số công ty trung gian. Quả thật, thời kỳ đầu khi mới tiếp xúc với những khách hàng này, tôi bở ngỡ và đắn đo khi nghe họ đưa ra hàng loạt điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật, còn đòi hỏi trách nhiệm xã hội trong quản lý, điều hành khá phức tạp. Tuy lúc đó DN có thực hiện những điều này, nhưng chưa thật sự quan tâm đúng mức. Tôi cảm giác như họ muốn can thiệp sâu vào công việc quản lý nội bộ của mình hơn là chỉ thuần túy mua bán hàng. Chẳng hạn, công ty phải cam kết bảo đảm các quyền lợi của công nhân, nhất là chính sách đối với lao động nữ, thường chiếm đa số trong các nhà máy đông lạnh (90%). Họ phải được kiểm tra nào là bảng lương hàng tháng, tiền trợ cấp, nào là kiểm tra chứng từ thanh toán bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tai nạn, kiểm tra vệ sinh nhà ăn, nhà ở tập thể, cơ sở y tế, thậm chí cả nhà vệ sinh cho công nhân… Ngoài ra, nhà máy còn phải có những chứng nhận quốc tế về điều kiện sản xuất, an toàn vệ sinh thực phẩm, liên quan cả chuỗi sản xuất, chế biến và xuất khẩu cá Tra, bao gồm các nhà thầu phụ cung cấp vật tư, bao bì, hóa chất…cho DN cũng phải bảo đảm thực hiện các cam kết xã hội đó …. Có lúc, tôi tưởng như phải bỏ cuộc chơi vì họ đòi hỏi quá nhiều giấy tờ, bằng chứng, DN cần phải tốn nhiều công sức, thời gian, chi phí mới có thể đáp ứng được tất cả những yêu cầu này. Nhưng xác định thị trường Mỹ là quan trọng, Walmart là khách hàng lớn, nên DN chúng tôi phải quyết tâm thực hiện. Ngoài phòng Quản lý Chất lượng (QC) [1], nhà máy thành lập thêm một bộ phận nhân sự mới (HACCP team) [2], chuyên trách thực hiện tất cả những yêu cầu của Walmart. Quyết tâm vượt qua mọi trở ngại khó khăn, chấp nhận phát sinh nhiều chi phí tốn kém, do phải mời các tổ chức quốc tế (Thụy sĩ, Anh, Pháp, Mỹ…) đến kiểm định, đánh giá các công đoạn sản xuất, từ vùng nuôi đến nhà máy. Sau hơn một năm tích cực chuẩn bị, qua mấy lần kiểm tra thử, chỉnh sửa, hoàn thiện hồ sơ, chứng từ, để có được các giấy chứng nhận quốc tế, cuối cùng, mời một công ty thẩm định độc lập do Walmart chỉ định (Intertek) đến đánh gía chính thức. Kết quả, nhà máy của CDVM2 đã đạt được những tiêu chí khắt khe của họ và chính thức trở thành nhà cung cấp sản phẩm cá Tra cho Walmart.

Qua bài viết này, tôi muốn chia sẽ một số thông tin và kinh nghiệm của mình để giúp các DN  thủy sản (cá Tra) có thể vượt qua những thách thức về rào cản “kỹ thuật”, tìm được cơ hội mở rộng thị trường, bán hàng vào hệ thống siêu thị khổng lồ này. Đồng thời, giúp các bạn đọc, và người tiêu dùng hiểu thêm và yên tâm khi mua sản phẩm cá Tra.

Một số thông tin về Walmart

 

Ở Mỹ, hầu như ai cũng đã từng có dịp đến mua sắm ở siêu thị Walmart. Đó là một trong những tập đoàn bán lẻ lớn nhất ở Mỹ. Walmart hiện có tổng cộng 10.660 cửa hàng. Bao gồm các đại siêu thị, siêu thị, và cửa hàng tiện lợi và tại 19 nước trên thế giới. Riêng tại Mỹ, có 4.615 cửa hàng, trong đó có 3.559 đại siêu thị lớn trên khắp 50 tiểu bang. Tổng doanh thu bán lẻ năm 2024 của Walmart đạt 648 tỷ USD (Nguồn: Walmart Location Facts). Phương châm của Walmart là “mua tận gốc, bán tận ngọn”, họ có đội ngũ các công ty thành viên chuyên đi tìm kiếm các nguồn hàng khắp nơi trên thế giới. Tuy nhiên, nhà sản xuất phải đáp ứng đúng phương châm sản xuất, tiêu chuẩn chất lượng và giá bán hợp lý nhất. Trong bài viết này, tôi chỉ đề cập đến sản phẩm cá Tra fillet tươi đông lạnh. Kể lại câu chuyện thực tế từ quá trình chuẩn bị, đến kiểm tra, đánh giá (audit) dây chuyền sản xuất theo tiêu chuẩn của Walmar💧t.